“Ik heb een haat-liefdeverhouding met Nederland,” vertelde de Italiaanse Angela Capo me tijdens een etentje bij haar thuis. “De manier waarop Nederlanders handel drijven vind ik fenomenaal. Net als de manier waarop ze hun land hebben opgebouwd. Daar heb ik grote bewondering voor. Tegelijkertijd heb ik moeite met het Nederlandse individualisme. Ik mis hier het Italiaanse groepsgevoel: de familieband, de sociale controle en – de spontaniteit. Even langsgaan bij familie of vrienden, zomaar…”

Nederlanders die tijdelijk naar een Afrikaans of Aziatisch land worden uitgezonden, krijgen vooraf vaak een cultuurtraining aangeboden van het bedrijf waarvoor ze werken. Logisch, want we realiseren ons allemaal dat de cultuurverschillen met landen uit die regio’s heel groot zijn. Hoe meer kilometers tussen de landen, hoe groter de cultuurverschillen zou je denken.

De samenwerking tussen KLM en Air France staat onder druk. Dat bleek vorige week uit een onderzoek, uitgevoerd onder 50 managers van Air France-KLM in opdracht van Franse en Nederlandse vakbonden. Het onderzoek toont aan dat de managers uit beide landen elkaar wantrouwen. De cultuurverschillen tussen Air France en KLM zijn ruim 10 jaar na de fusie nog steeds onoverbrugbaar. Er heerst wederzijds onbegrip en de meningen over elkaar liegen er niet om: de Nederlandse managers vinden Air France log en hiërarchisch, de Fransen vinden de KLM-ers arrogant en erg ‘op de centen’.

Nederlanders spreken het beste Engels van alle niet-Engelstalige landen. Dat blijkt uit een uitgebreid onderzoek van taalbureau Education First (EF). Daarmee zijn we er echter nog niet. Goed Engels spreken is één ding, maar de ander daadwerkelijk goed begrijpen? ‘That’s another cook.’ In het dagelijkse leven en tijdens vakanties komen we een heel eind; maar het wordt een ander verhaal als het er echt op aan komt, bijvoorbeeld tijdens zakelijke onderhandelingen.

Toen de Franse Ketty Lollia, voor een optreden als professioneel danser, voor het eerst naar Nederland kwam, was ze onder de indruk van de openheid en vriendelijkheid van de Nederlanders. Omdat deze positieve indruk bleef hangen en Ketty een internationale carrière ambieerde, besloot ze te gaan solliciteren in Nederland. Intussen leerde ze de Nederlandse taal. Dolblij was ze toen ze – met dank aan haar talenknobbel – in 2005 werd aangenomen bij IBM. Samen met haar dochter verhuisde ze naar Nederland. Hoewel ze het al snel naar haar zin had, merkte Ketty na verloop van tijd dat Nederlanders ondanks hun vriendelijkheid in zekere zin ook oppervlakkig en afstandelijk konden zijn: “In Frankrijk waren de contacten met mijn collega’s veel intensiever; er werd veel meer tijd en aandacht besteed aan arbeidsrelaties. Ik miste dat in Nederland. Zo kwam ik een keer via Facebook erachter dat mijn collega ging verhuizen en hulp nodig had. Ik heb hem toen gebeld en mijn hulp aangeboden, waarop hij heel verbaasd reageerde. Hij begreep mijn bedoeling niet direct.”

“Wat een rotweer!” riep ik regelmatig als ik doorweekt thuiskwam na een half uur fietsen vanuit school. Ik haatte het Nederlandse klimaat: koud, onvoorspelbaar, veel regen en altijd tegenwind. Ik kon mijn geluk dan ook niet op, toen ik op mijn 20e vertrok uit Nederland om een paar jaar in Zuid-Europese landen te gaan werken – waar de temperatuur hoog is en de zon altijd schijnt!

“Moet dat nou?” riep ik naar mijn man en zoon… Een paar jaar geleden waren we op vakantie in Zwitserland. Na enkele uren wandelen kwamen we eindelijk aan bij een stromend riviertje. Tijd voor een break – dacht ik. Mijn dochter en ik streken neer op een grote steen en haalden eten en drinken tevoorschijn. Mijn man en zoon daarentegen stormden op de rivier af en begonnen als een bezetene stenen te verzamelen, om ze vervolgens in het water neer te leggen. Vanuit een soort oerdrang moest het water tegengehouden worden.

Door technische ontwikkelingen en de globalisering wordt de wereld steeds kleiner. Daarmee wordt kennis van andere culturen en bewustwording van de eigen cultuur steeds belangrijker. Dat geldt niet alleen voor ondernemers die internationaal zaken doen of studenten die stage lopen in het buitenland, maar ook voor managers die leiding geven aan interculturele teams. Gebrek aan kennis en culturele bewustwording leidt daarom regelmatig tot misverstanden en ergernissen:

Vanwege vakantieplannen naar het buitenland moesten onze paspoorten verlengd worden. Omdat we geen zin hadden om lang in de rij te staan, besloten mijn man en ik zo vroeg mogelijk naar het gemeentehuis te gaan. Bij binnenkomst merkten we tot onze vreugde dat we de enigen waren. Geen rij dus!

Berndt Kodden werkte tien jaar in Azië voor de FrieslandCampina. In alle landen waar hij werd gestationeerd – Singapore, Vietnam, Maleisië en Indonesië – was men ruim van tevoren voorbereid op zijn komst. Alles was al voor zijn aankomst op het vliegveld geregeld: zijn werkplek, professionele benodigdheden als laptop en mobiel, een huis etcetera. Begin 2015 kwam hij terug naar Nederland om als manager director te gaan werken op het hoofdkantoor. Toen hij op zijn eerste werkdag aankwam bij het betreffende gebouw, bleek zijn toegangspasje nog niet geregeld te zijn. Hij meldde tegenover diverse personeelsleden dat hij niet (zelfstandig) naar binnen kon komen. “Daar ga ik niet over,” zei de één na de ander.