Doe maar gewoon!

Berndt Kodden werkte tien jaar in Azië voor  FrieslandCampina. In alle landen waar hij werd gestationeerd – Singapore, Vietnam, Maleisië en Indonesië – was men ruim van tevoren voorbereid op zijn komst. Alles was voor zijn aankomst op het vliegveld geregeld: zijn werkplek, professionele benodigdheden als laptop en mobiel, een huis etcetera. Begin 2015 kwam hij terug naar Nederland om als manager director te gaan werken op het hoofdkantoor. Toen hij op zijn eerste werkdag aankwam bij het betreffende gebouw, bleek zijn toegangspasje nog niet geregeld te zijn. Hij meldde bij diverse personeelsleden dat hij niet (zelfstandig) naar binnen kon komen. “Daar ga ik niet over,” zei de één na de ander.

“Typisch Nederlands,” zegt Berndt. “De rode loper hoeft zeker niet uit, maar een ontvangst zoals deze zou in ieder ander land – ook in de buurlanden België en Duitsland – ondenkbaar zijn geweest!”

Tijdens de interviews die ik de afgelopen jaren voerde met ondernemers, ceo’s en managers uit verschillende landen en culturen, kwam de ‘doe maar gewoon’-mentaliteit van Nederlanders regelmatig ter sprake. Gewoon doen zit hier al eeuwenlang ingebakken. Dat zie je overal in terug, zoals in kleding, huizen, winkels en maaltijden. Als je overdrijft of je aanstelt, word je een ‘koppie kleiner gemaakt’. Oók als je manager, topsporter, premier of koning bent.

Pietertje kan niet voetballen
Zelfs in de reclames worden we dagelijks – onbewust – geconfronteerd met die ‘doe maar gewoon’-mentaliteit. Een goed voorbeeld daarvan is ‘Pietertje’, een reclamespot van Calvé Pindakaas uit 2010, waarin Pieter van den Hoogenband de hoofdrol speelt.

In deze reclamespot wordt de nadruk gelegd op wat Pietertje als kind niet kan, namelijk voetballen. En niet op wat hij wel kan, namelijk zwemmen. Hoewel Pieter van den Hoogenband maar liefst drievoudig olympisch kampioen, zestienmaal Europees kampioen en eenmaal wereldkampioen werd, wordt hij in deze reclame gelijk gesteld met de rest: “Jij kan echt niet voetballen, hè, Pieter?!” In Amerika zou een reclamespot over zo’n sportheld als Pieter van den Hoogenband er heel anders uitzien.

Waar komt onze hang naar gelijkheid, vrijheid en eenvoud toch vandaan? En waarom hebben we zo’n afkeer van hiërarchie en dikdoenerij? Volgens menig historicus heeft dat te maken met de strijd tegen het water en de opkomst van de handel – en de daaruit voorkomende koopmanseigenschappen zoals hard werken, zuinigheid, onafhankelijkheid, voor jezelf opkomen, individualisme, verbeeld je niet teveel, betweterigheid, eerst zien dan geloven, wat koop ik ervoor, en vooral: doe maar gewoon.

Toen de handel op gang kwam, waren bezoekers uit andere landen vooral verbaasd over onze onopvallende manier van handel drijven en de vrijheid die daarmee gepaard ging. Alles was handel; en winst was belangrijker dan eer. In het zwart gekleed gingen de handelaren onopvallend te werk. Zo hield je concurrentie op afstand. Nog steeds dragen Hollandse bazen bij voorkeur grijze pakken en gebruiken ze, als het even kan, de fiets om zich voort te bewegen.

Het maaiveld
Hoe doe je dat: werken, ondernemen en leven in een land met een ‘doe maar gewoon’-cultuur? “Nederlanders vinden het moeilijk om over hun eigen succes te praten. Jezelf op de borst slaan is not done in Nederland,” zegt Berndt Kodden.
Veel succesvolle wereldburgers die ik portretteerde in mijn boek Tutti frutti bevestigen dat: de rode loper zal hier nooit uitgaan. Toch is het volgens hen best mogelijk om je als ondernemer te onderscheiden in land als Nederland.

• Zo combineert de Braziliaanse Viviane de Laurenzio haar Zuid-Amerikaanse temperament met Hollandse gezelligheid in haar dansschool Balans & Dans.
• En onderscheidt de uit Ghana afkomstige Irene Hin zich met haar boetiek Lady Africa, door Afrikaanse flexibiliteit te mixen met de Nederlandse handelsgeest.
• NetworKing Charles Ruffolo bracht de Amerikaanse manier van netwerken naar Nederland, en ontdekte hier de Nederlandse term ‘gunnen’. Voor hem was die combinatie van netwerken, geven en gunnen zo belangrijk dat hij Stichting Giving Back oprichtte waarmee hij talentvolle en ambitieuze scholieren begeleidt.
• En Dennis Friperson, ondernemer met roots uit Suriname en Tunesië, ontdekte dat hij door zijn achtergrond van toegevoegde waarde kon zijn bij de invulling van uitvaarten van andere culturen. Hij ontdekte het gat van de multiculturele uitvaartmarkt en startte met succes zijn eigen uitvaaronderneming Meersorgh.

Ondanks de ‘doe maar gewoon’-mentaliteit kun je – door lef te tonen en een mix te maken van sterke eigenschappen uit verschillende culturen – wel degelijk met je kop boven het maaiveld uitkomen… zolang je maar niet te veel lawaai maakt!

Bron: De informatie onder het tussenkopje ‘Pietertje kan niet voetballen’ komt uit Pleij, H. (2014). Moet kunnen. Amsterdam: Uitgeverij Prometheus

Lees ook: http://www.saskiamaarse.nl/wie-is-hier-de-baas/
Lees ook: http://www.saskiamaarse.nl/zie-je-niet-dat-ik-bezig-ben/

Dit blog is tevens gepubliceerd bij DeOndernemer.nl

Over Saskia
Saskia Maarse schrijft, blogt en spreekt over de Nederlandse cultuur in relatie tot andere culturen.

Lezingen en workshops
Saskia Maarse geeft lezingen en workshops over de Nederlandse cultuur, cultuurverschillen en diversiteit. Daarin laat ze zien wat we kunnen leren van zowel onze eigen cultuur als andere culturen op het gebied van bijvoorbeeld communicatie, leiderschap en omgangsvormen.