Kijk eens wat vaker in de culturele spiegel – Over taakgerichte vs. relatiegerichte landen

De samenwerking tussen KLM en Air France staat onder druk. Dat bleek vorige week uit een onderzoek, uitgevoerd onder 50 managers van Air France-KLM in opdracht van Franse en Nederlandse vakbonden. Het onderzoek toont aan dat de managers uit beide landen elkaar wantrouwen. De cultuurverschillen tussen Air France en KLM zijn ruim 10 jaar na de fusie nog steeds onoverbrugbaar. Er heerst wederzijds onbegrip en de meningen over elkaar liegen er niet om: de Nederlandse managers vinden Air France log en hiërarchisch, de Fransen vinden de KLM-ers arrogant en erg ‘op de centen’.

Om succesvol samen te werken is wederzijds vertrouwen essentieel. Wat managers zich niet altijd realiseren is dat ieder land en iedere cultuur zijn eigen spelregels heeft als het om vertrouwen gaat. Er zijn twee types: cognitief vertrouwen en affectief vertrouwen.

Cognitief vertrouwen
Cognitief vertrouwen is het vertrouwen gebaseerd op kennis en vaardigheden. “Je komt je afspraken na, je levert je producten op tijd, dus ik vertrouw je.” Business is business, en de overeenkomst is je contract.

Affectief vertrouwen
De tweede vorm van vertrouwen is affectief vertrouwen. Deze vorm is veel persoonlijker. “We brengen veel tijd samen door, ik ken anderen die jou vertrouwen, dus ik vertrouw je.” Afspraken worden veelal mondeling vastgelegd: “Je hebt mijn woord.” Business is persoonlijk, en de relatie is je contract.

Taakgerichte landen
De landen waarbij arbeidsrelaties gebaseerd zijn op cognitief vertrouwen, worden omschreven als taakgerichte landen. Dit zijn landen zoals Nederland, Amerika, Australië en Duitsland. In deze landen is het vertrouwen er vaak al in een vroeg stadium. Afspraken worden schriftelijk vastgelegd. Gaat het fout? Dan wordt er een beroep gedaan op advocaten en juristen.

Relatiegerichte landen
De landen waarbij relaties gebaseerd zijn op affectief vertrouwen, worden omschreven als relatiegerichte landen. Dit zijn bijvoorbeeld landen als Brazilië, Saoedi Arabië, Rusland en China. In deze landen duurt het veel langer voordat het vertrouwen er is. Daar gaan vaak vele etentjes aan vooraf. Loyaliteit speelt een grote rol. Op het onderstaand schema is te zien dat Frankrijk relatiegerichter is dan Nederland.

Alles draait hier om geld
Als je normen en waarden hebt meegekregen vanuit een relatiegericht land, omdat je daar bent opgegroeid, is het wennen om met een taakgericht land als Nederland samen te werken. “Alles draait hier om geld,” stelden niet alleen de managers van Air France, maar ook veel ondernemers en managers uit relatiegerichte landen die ik sprak tijdens de interviews voor mijn boek Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders: “In Nederland willen mensen vooral weten wat je doet – met als insteek ‘wat kunnen we voor elkaar betekenen’ – in plaats van wie je bent.”

De culturele spiegel
KLM en Air France: twee verschillende culturen met hun eigen waarheden en percepties. Volgens het onderzoek verlangen beide partijen ondanks hun wantrouwen en onbegrip wel degelijk naar een betere samenwerking. Dat betekent werk aan de winkel. Immers zijn we geneigd de andere cultuur te bekijken vanuit onze eigen normen en waarden. Alles wat anders is wordt daarom vaak als negatief of ‘raar’ bestempeld. Als je dan vraagt hoe de problemen opgelost zouden kunnen worden, wijzen mensen meestal naar de andere partij: “Die Fransen moeten……” Terwijl een goede interculturele of internationale samenwerking juist begint bij een kijkje in de culturele spiegel:

• Wie ben ik en waar kom ik vandaan?
• Welke normen en waarden heb ik op jonge leeftijd meegekregen?
• Hoe zijn de gewoontes waarmee ik ben opgegroeid ontstaan?
• En wat zegt dat over mij en hoe ik naar de rest van de wereld kijk?

Culturele dimensies als communicatie, hiërarchie en vertrouwen kunnen op eindeloos veel verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Daarom is het belangrijk en effectief om te weten hoe jouw culturele gedrag over komt op degenen met wie je samenwerkt. Dat is weliswaar niet meteen de oplossing voor een intercultureel probleem, maar wel het begin van wederzijds vertrouwen.

Bron eerste alinea: EenVandaag Economie
Bron taak- en relatiegerichte landen: Erin Meyer, The culture map

Over Saskia Maarse
Saskia Maarse schrijft, blogt en spreekt over de Nederlandse cultuur in relatie tot andere culturen. In 2013 verscheen haar eerste boek Tutti frutti – het succes van kleurrijk en ondernemend Nederland.

Lezingen en workshops
Saskia geeft lezingen en workshops over de Nederlandse cultuur, cultuurverschillen en diversiteit. Daarin laat ze zien wat we kunnen leren van zowel onze eigen cultuur als andere culturen.

Boek Onder de zeespiegel
In Onder de zeespiegel schetst Saskia Maarse de Nederlandse cultuur door de ogen van ondernemers en managers van verschillende nationaliteiten en culturen in Nederland. Naast humoristische anekdotes bevat het boek nuttige achtergrondinformatie en heldere culturele inzichten.