Het leren herkennen, begrijpen én benutten van culturele verschillen verloopt in drie stappen: Culturele bewustwording: wat zijn mijn eigen culturele normen en waarden? Culturele kennis: welke culturele standpunten heeft de ander? Culturele flexibiliteit: hoe zorgen we ervoor dat die mix aan normen, waarden, standpunten en meningen leiden tot creativiteit en groei i.p.v. ergernissen en ongemak? Deze aanpak wil ik graag met een concreet voorbeeld toelichten.
In het grote internationale hotel op Mallorca waar ik ooit werkte hadden we – als team – de taak om ervoor te zorgen dat de gasten hun geld in het hotel uitgaven in plaats van daarbuiten. Om dat voor elkaar te krijgen organiseerden we iedere avond een compleet programma. Hoe leuker het programma, hoe hoger de baromzet.
Zoals wij in Europa vaak denken dat Amerika overal dezelfde cultuur heeft, denken veel Amerikanen dat Europa een pot nat is. Niets is minder waar, want niet alleen heeft elk land zijn eigen taal, er zijn ook veel culturele verschillen tussen Europese landen. Neem bijvoorbeeld Nederland en Frankrijk: twee totaal verschillende landen met hun eigen gewoontes, tradities, waarheden en principes.
Omdat we bij samenwerken geneigd zijn de andere cultuur te zien, te ervaren en te beoordelen vanuit onze eigen normen en waarden, bestempelen we alles wat anders al snel als negatief of ‘raar’. Als er dan wordt gevraagd naar hoe de problemen opgelost kunnen worden, wijzen mensen meestal naar de andere partij: “Die Fransen moeten …” Terwijl een goede interculturele of internationale samenwerking juist begint bij een kijkje in de culturele spiegel.
“Zij zijn groot en ik ben klein en dat is niet eerlijk”: bij veel mensen roept deze ietwat beteuterde uitspraak van het tekenfilmfiguurtje Calimero, dat in 1963 voor het eerst op de buis verscheen, herinneringen op. Denkt een kleine partij, persoon of organisatie niet serieus te worden genomen door een grotere partij? Dan wordt dit inmiddels het calimero-complex genoemd: zij zijn groot en ik ben klein. Datzelfde calimero-complex geldt ook tussen buurlanden, maar heet dan het “kleine-burencomplex”: het verschijnsel waarbij landen die aan elkaar grenzen elkaar bekritiseren en bespotten. Dit gaat bijvoorbeeld op voor Engelsen, Schotten en Ieren; voor Zweden, Denen, Noren en Finnen – maar ook voor Belgen, Nederlanders en Duitsers.
Het Verenigd Koninkrijk is slechts een uurtje vliegen vanaf Nederland. Als we gaan samenwerken met de Britten, zal het met die cultuurverschillen dus wel meevallen, toch? Nederlanders staan er immers om bekend dat ze goed Engels spreken; en ook qua humor zitten we vaak op een lijn. Helaas gaat het toch regelmatig mis, bijvoorbeeld tijdens het zakendoen – want: “Waarom zeggen Engelsen niet gewoon wat ze bedoelen?”
De mate waarin we ons als mens bedreigd voelen door onzekere situaties – zoals het coronavirus – is deels cultureel bepaald. Hoe gaan mensen om met een leven dat onvoorspelbaar is: proberen ze zoveel mogelijk onzekerheden te vermijden, of accepteren ze dat het leven gaat zoals het gaat?
Handjes schudden, drie zoenen geven en hier en daar een omhelzing – menig werkgever en werknemer ziet als een berg op tegen de komende nieuwjaarsborrels. Wanneer geef je iemand een hand en wanneer drie kussen? En wat is het moment dat de band zo ‘warm’ is dat een handdruk als ‘koel’ wordt ervaren?
“Wie had je net aan de lijn?” vroeg de Nederlandse Margriet aan haar Egyptische man. Ze had flarden van zijn telefoongesprekken opgevangen. Tijdens het eerste gesprek had hij boos geklonken, bij het tweede gesprek daarentegen vrolijk. “Dat was mijn collega,” vertelde haar man, waarop Margriet vroeg: ”En wie had je de tweede keer aan de telefoon?” Haar man keek haar verbaasd aan en zei: “Diezelfde collega.” Margriet kon niet geloven dat haar man tegenover dezelfde persoon zoveel wisselende emoties had geuit binnen zo korte tijd.
“Ik heb een goede deal gesloten met een Spaanse aannemer,” zei de inkoper van de Nederlandse reisorganisatie waarvoor ik werkte. “Je komt in een prachtig appartementencomplex.”
Dagelijks worden we geconfronteerd met het feit dat we niet weten wat er morgen gaat gebeuren: de toekomst is onzeker, en toch leven we gewoon door. Iedere cultuur heeft zijn eigen methodes om stress, die veroorzaakt wordt door onzekerheid, te verlichten. Zo kunnen wetten en regels een samenleving een veilig gevoel geven.
All Rights Reserved. © 2018 Studio Odijk | Privacy verklaring | Proclaimer
Recente reacties