Skip to main content

Saskia Maarse | 5 september 2023

Hoe laat is te laat? - Over de verschillende percepties van tijd

Als je aan Nederlanders vraag: “Hoe ervaren jullie het als mensen vaak te laat komen?” dan liegen de reacties er meestal niet om: laatkomers zijn irritant, ze schoppen het schema door de war en ze houden geen rekening met degenen die op hen wachten. Te laat komen is ongepast en respectloos. Vaak worden laatkomers zelfs als onbetrouwbaar bestempeld. Volgens Johan Cruijff was er maar één wijsheid over tijd: “Er is maar één moment dat je op tijd kan komen. Ben je er niet, dan ben je óf te vroeg óf te laat”.

Tijd is een fascinerend fenomeen dat al vele malen is onderzocht in zowel filosofie en antropologie als moderne wetenschap. Er zijn verschillende percepties van tijd die deels cultureel bepaald zijn.

Lineaire tijd
Het begrip tijd wordt door veel Nederlanders – en ook door mensen uit de meeste andere noordelijke en westerse landen – ervaren als een lijn. We werken met lineaire tijd, waarbij tijd schaars is en deadlines heilig zijn. Alles verloopt stap voor stap, agenda’s en schema’s bepalen de volgorde van de activiteiten. Onderbrekingen zijn not done en mensen laten elkaar niet wachten. Tijd is ons houvast, en de focus ligt – met name in de zakelijke omgeving – op logica, snelheid en efficiëntie. Op tijd komen is de norm!

Flexibele tijd
Vele landen kennen echter flexibele tijd, waarbij deadlines en roosters hooguit een richtlijn zijn. Er vinden op hetzelfde moment verschillende activiteiten plaats. Tijd wordt gezien als een rekbaar begrip: onderbrekingen horen erbij. Mensen met een flexibele tijdsbeleving – zoals in Italië, Rusland en Nigeria –  stellen weliswaar ook doelen, maar werken vanuit de overtuiging dat er verschillende manieren zijn om dat doel te bereiken. Flexibiliteit is de norm!

Referentiekader
Vanuit ons culturele referentiekader hebben we bij tijdsbeleving de neiging om onze eigen manier van doen als de beste en meest efficiënte te beschouwen. Niet zo gek dus dat interactie met mensen die anders omgaan met tijd vaak leidt tot ergernissen en frustraties.

Hoe kun je het beste omgaan met verschillende tijdspercepties?
Werk je veel samen met mensen die flexibel met de tijd omgaan zoals Spanjaarden en Brazilianen of mensen uit Azië of Afrika? En wil je voorkomen dat je je voortdurend zit te ergeren aan je zakenpartner die te laat is of aan het feit dat zaken niet volgens planning verlopen? Probeer dan in de tussentijd andere taken uit te voeren zoals telefoontjes plegen, e-mails beantwoorden… of gewoon een kop koffie te drinken. Zodra je tijd gaat zien als een hulpmiddel of richtlijn in plaats van iets waar je je aan moet vasthouden, leer je:

  • ad-hoc problemen sneller op te lossen
  • beter te multitasken
  • meerdere dingen tegelijkertijd te doen
  • je makkelijker aan te passen aan veranderende omstandigheden

Ben je zelf een laatkomer?
Heb je een afspraak met iemand met een lineaire tijdsperceptie? Of ben je zelf een beruchte telaatkomer? (Want let wel: niet alle Nederlanders, Duitsers en Zwitsers komen op tijd!):

  • Bespaar de wachtende dan excuses of smoesjes als: “Sorry dat ik te laat ben, mijn trein had vertraging” of “Ik zat vast in het verkeer”. Vaak kan deze persoon zich niet in jouw situatie inleven. En het kwaad is al geschied. Daarom kun je beter volstaan met ”Bedankt voor het wachten” of “Fijn dat je zo flexibel bent”. Als de wachtende vraagt waarom je te laat bent, kun je alsnog uitleggen wat er is gebeurd.
  • Overschat de tijd die je nodig hebt. De klassieke fout die laatkomers maken is namelijk dat ze de tijd die ze hebben te optimistisch inschatten (nog even dit of nog even dat doen); waardoor ze juist tijd tekort komen. Ga – om royale missers te voorkomen – er daarom vanuit dat alles langer zal duren dan je denkt. Grote kans dat je dan precies op tijd komt!

Bron Lineaire tijd vs. flexibele tijd: Erin Meyer, The Culture Map

Lees ook de blogs:

Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over cultuurverschillen, cultural awareness en de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.

2 Comments

Leave a Reply