Ik zeg wat ik denk – Over de Nederlandse directheid
Toen de Zwitserse Manon als docent en intercultureel trainer ruim een jaar in Nederland woonde, besloot ze haar Nederlandse kennissen en vrienden uit te nodigen voor haar verjaardag. Ze maakte een uitgebreid buffet klaar. Haar vrienden kwamen rond acht uur binnen en vroegen meteen: “Waarom heb je dat niet van tevoren gezegd?!” – onder het mom van ‘dan hadden we onze maaltijd van zes uur kunnen overslaan’. Manon verbaasde zich over deze directheid. In Zwitserland – net als in vele andere landen – zou zo’n reactie heel onbeleefd overkomen.
Ook de Franse ondernemer Sébastien vertelde mij dat hij als ambachtelijke Franse bakker in Nederland de Nederlandse directheid niet meteen kon waarderen: “Vooral als ondernemer moest ik wennen aan de rechtstreekse feedback van klanten. Als een klant hier niet tevreden is, wordt dat meteen kenbaar gemaakt. In Frankrijk is het geven van directe feedback onbeleefd. Klanten komen gewoon niet meer terug, als ze niet te spreken zijn over jouw product.”
Negatieve feedback
In een hoge-contextcultuur als Frankrijk, China of Rusland is de communicatie over het algemeen indirect, impliciet en veelal non-verbaler. In lage-contextculturen zoals Amerika, Nederland en Australië is de communicatie – het overbrengen van een boodschap – vaak simpel, duidelijk en expliciet. Wanneer het echter gaat om het geven van negatieve feedback, verandert dat in veel gevallen.
Valkuil voor Nederlanders
Veel Nederlanders zijn zowel direct in hun communicatie als bij het geven van feedback (met name boven de rivieren). Amerikanen zijn ook vaak expliciet in hun communicatie, behalve… als het gaat om het geven van negatieve feedback. Vanuit beleefdheid geven ze eerst positieve feedback. De negatieve boodschap die daarop volgt, wordt als het ware verpakt in complimenten. Dat kan een grote valkuil zijn voor Nederlanders die in Amerika zaken willen doen; zij onderschatten daardoor soms de kritiek.
Ik zeg wat ik denk
De wijze waarop veel Nederlanders feedback geven, komt o.a. voort uit de koopmansmentaliteit – heel direct en eerlijk. Daarnaast is – volgens vele historici – deze vorm van communicatie te herleiden naar het calvinisme, dat diepgeworteld is in een groot deel van Nederland. Het gaat calvinisten immers om wat werkelijk belangrijk is: soberheid, gelijkheid en zuinigheid. Al het overige is nutteloos. Daarom geldt hoffelijkheid in Nederland al snel als huichelarij, dus: “Ik zeg wat ik denk.” Maatschappelijk gezien wordt deze toon niet altijd op prijs gesteld.
Communicatiestijlen
Zakelijk gezien wordt de Nederlandse manier van feedback geven na verloop van tijd vaak wel gewaardeerd. Zo erkende de Chinese Wan: “Ik vind de Nederlanders af en toe te direct, het mag best wat genuanceerder, maar ik zie inmiddels wel de voordelen van die directheid. Als je hier ondernemer bent, zeker in de horeca, dan moet je eerlijk zijn én de eerlijkheid van anderen waarderen!”
Wat is beter?
Je kunt niet stellen welke communicatiestijl beter is: de directe of de indirecte. Er is voor beide wat te zeggen. Belangrijk is dat je je bewust bent van je eigen manier van communiceren en zodoende de verschillende stijlen – met de achterliggende culturele waarden – kunt leren herkennen en benutten.
Gerelateerde blogs:
Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over cultuurverschillen, cultural awareness en de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.
