Saskia Maarse | 25 november 2021

Toen ik als 20-jarige voor het eerst in Frankrijk ging werken – en later ook in Spanje, Italië en Oostenrijk, nam ik onbewust mee: mijn Nederlandse directheid, mijn hang naar gelijkheid (de baas is ook maar gewoon een mens) en de Nederlandse stiptheid. Ik wist toen niet:

• dat mijn directheid bot en arrogant over kon komen op mijn Franse collega’s;
• dat je respect moet tonen voor ‘de baas’;
• dat ‘tijd’ een ruimer begrip is in Frankrijk: later op een afspraak verschijnen is heel normaal.

Hoewel ik het erg naar mijn zin had in het hotel waar ik werkte, merkte ik dat er soms misverstanden en wederzijds onbegrip ontstonden. Ik begreep niet waardoor dat kwam. Ik kon er niet mijn vinger opleggen.

Het lag altijd aan de ander
Hoewel ik het heel interessant vond om met verschillende culturen samen te werken, oordeelde ik destijds snel over die andere gebruiken, gewoontes en rituelen. Dat gebeurde me niet alleen in Frankrijk, maar ook toen ik in Spanje, Italië en Oostenrijk ging werken. Als er zich problemen voordeden, lag het altijd aan de ander: de Spanjaarden hielden zich niet aan de afspraken, de Fransen waren niet duidelijk in hun communicatie, de Oostenrijkers waren achterdochtig etc.

Interviews
Dat veranderde toen ik jaren later voor mijn boeken ‘Tutti frutti’ en “Onder de zeespiegel’ vele managers en ondernemers uit 30 verschillende landen ging interviewen over de Nederlandse cultuur. Gaandeweg ontdekte ik hoe ik de wereld om me heen voortdurend waarnam vanuit mijn eigen culturele referentiekader en dat ik handelde op basis van ‘ingebakken’ culturele gewoonten en patronen.

In al die boeiende gesprekken werd me duidelijk dat de Nederlandse normen en waarden waarmee ik was opgegroeid – en die voor mij zo vanzelfsprekend en normaal waren – voor hen vaak een heel andere betekenis hadden. Ik leerde als het ware door andere ogen naar Nederland en de rest van de wereld kijken.

Die culturele spiegel was voor mij confronterend en tegelijkertijd enorm verhelderend. Het werd het begin van culturele bewustwording en het hielp mij cultuurverschillen sneller te leren herkennen, accepteren en benutten.

Culturele bewustwording

• Welke verschillende culturele waarden heb je meegekregen?
• Hoe zijn de gewoontes waarmee je bent opgegroeid ontstaan?
• En wat zegt dat over jezelf en hoe je naar de rest van de wereld kijkt?

Als je de oorsprong van je eigen culturele waarden ontdekt, kun je die uitleggen aan anderen, en zo ontstaat er (meer) culturele bewustwording, (meer) openheid en (meer) wederzijds begrip.

Lees ook het blog: Wat is cultuur?

Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over cultuurverschillen, cultural awareness en de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.