Alles naar wens? - 3 redenen waarom Nederlanders hun emoties liever in toom houden en confrontaties vermijden
Saskia Maarse | 9 november 2020
Als Nederlanders in een restaurant het eten niet goed vinden, maken ze dat (bijna) nooit kenbaar op het moment dat de ober vraagt of alles naar wens is. Dat kreeg ik vaak te horen tijdens de interviews – die ik voor mijn boeken voerde – met ondernemers en managers uit verschillende landen en culturen. Zo vertelde een Argentijnse ondernemer mij: “Hoewel Nederlanders bekend staan om hun directheid en het geven van hun mening, tonen ze zelden hun emoties. Ook gaan ze confrontaties zoveel mogelijk uit de weg, zowel in de privésfeer als in een zakelijke omgeving. Wanneer ik in een restaurant het eten of de wijn niet goed vind, zeg ik dat. Mijn vrouw geneert zich dan; maar als je niets zegt, ontneem je de horeca-ondernemers de kans om hun producten te verbeteren.”
Er zijn 3 redenen waarom Nederlanders hun emoties liever in toom houden en terugdeinzen voor het aangaan van confrontaties.
1. Gezelligheid
Veel Nederlanders hechten een groot belang aan het typisch Nederlandse begrip ‘gezelligheid’. Naast een vorm van huiselijkheid is gezelligheid een sfeer die samenhangt met prettig gezelschap en daarmee bepalend is voor de wijze waarop mensen met elkaar communiceren. Op een feest, in een café of in een restaurant kom je voor de lol. Gezelligheid vormt dan de basis van het gedrag dat de betrokken personen in deze situaties bij elkaar houdt. Ongezellig gedrag wordt dan ook niet op prijs gesteld.
Natuurlijk mag je eerlijk voor je mening uitkomen. Maar negatieve uitlatingen of radicale uitspraken – zeker als ze gepaard gaan met heftige emoties – worden niet getolereerd. Doe maar ‘gewoon’! Iedere familie kent wel zo’n familielid dat op verjaardagen uitgebreid gaat klagen over de politiek of over de maatschappij. In veel gevallen wordt diegene de mond gesnoerd of krijgt deze persoon zelfs vooraf al een waarschuwing: “Denk erom, je gaat niet de hele tijd over politiek zeuren. Laten we het gezellig houden.”
Bij gezelligheid hoort harmonie. Ben je niet tevreden over je eten of drinken in een café of restaurant? Dan wordt van jou verwacht dat je dat zo subtiel mogelijk aangeeft, bijvoorbeeld door even naar de ober toe te lopen. Het mag hoe dan ook niet ten koste gaan van de gezelligheid.
2. Calvinisme
Als tweede verklaring voor de Nederlandse conflictmijding wordt vaak naar het calvinisme verwezen, waarin zelfbeheersing een belangrijke rol speelde. Het calvinisme oefende grote invloed uit in de ‘lage landen’, vooral in de provincies boven de rivieren.
3. Overlegcultuur
Door de gezamenlijke strijd tegen het water ontstond in Nederland vanzelf een overlegcultuur: de derde verklaring. De bevolking had er veel belang bij om conflicten te vermijden en elkaars gevoelens te ontzien, zodat ze snel onderlinge overeenstemming konden bereiken. Het tonen van heftige emoties is dan weinig efficiënt. En wordt tegenwoordig nog steeds als onprofessioneel ervaren, met name in de zakelijke wereld.
Zo vertelde een Braziliaanse vrouw me dat haar leidinggevende haar erop had gewezen dat ze wel erg emotioneel reageerde op meerdere situaties. Ze kreeg het verzoek of ze alsjeblieft haar gevoelens wat meer in toom wilde houden in het vervolg, waarop ze vol verontwaardiging zei: “Maar dit is hoe ik ben!”
Cultuurverschillen
In veel Zuid-Europese, Zuid-Amerikaanse en Arabische landen is het tonen van heftige emoties juist wel effectief. Het helpt om de ander te overtuigen van jouw gelijk. In die landen discussiëren mensen – zowel in de privésfeer als in de zakelijke omgeving – flink erop los, met alle bijbehorende emoties en gebaren. Nederlanders schrikken daar nog weleens van. Tegelijkertijd ervaren mensen uit bijvoorbeeld Italië en Egypte onze consensusmentaliteit meestal juist als zwakte.
Door deze culturele verschillen kunnen, zeker in een internationale omgeving, allerlei misverstanden ontstaan:
- Zo lopen Nederlanders in andere landen de kans om beschouwd te worden als koel en vlak
- Bij expressieve personen wordt daarentegen door veel Nederlanders gedacht dat ze zich aanstellen
We (h)erkennen de waarden achter bepaald gedrag meestal niet en dat kan ons in de weg staan om samen tot een oplossing of een deal te komen. Dat is zonde, want internationale samenwerking kan juist zo veel goeds tot stand brengen.
Om mensen uit andere culturen sneller te kunnen begrijpen, is het belangrijk om eerst te snappen waarom we zelf doen wat we doen. Dit soort culturele bewustwording lukt je niet van de ene op de andere dag, het kost je tijd en moeite om gewoonten en gedrag stukje bij beetje te leren doorgronden.
Wil je meer weten over :
- hoe de Nederlandse (zakelijke) cultuur wordt ervaren door andere culturen?
- hoe je culturele misverstanden kunt voorkomen?
- hoe je d.m.v. culturele bewustwording meer uit je internationale samenwerkingen kunt halen?
Gebruik dan deze link voor meer informatie.
Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen, workshops en trainingen over de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.
