Een kijkje bij de buren in België – Over de cultuurverschillen tussen Nederlanders en Belgen

By Saskia Maarse | 10 december 2021

Als productmanager voor België en China werkte de Belgische Fanny een aantal jaar voor een Nederlandse uitgeverij. Om de boeken van deze uitgeverij onder de aandacht te brengen besloot Fanny, samen met een collega, een aantal dagen op een beurs in België te gaan staan. De Belgische standhouders bleven allemaal keurig achter hun stand, terwijl de bezoekers voorbij liepen. Fanny en haar collega besloten tot een andere aanpak.

Toen het tijd was om te gaan borrelen benaderden zij rechtstreeks, met hun presentatiemateriaal onder de arm, de directeuren en managers van de grote bedrijven die ze graag wilden spreken. En met succes. Hun vooruitstrevende aanpak – juist onder borreltijd – sloeg aan.

Tot hun verbazing kregen Fanny en haar collega’s, na afloop van de beurs, te horen dat hun Belgische collega-standhouders deze aanpak naar de bezoekers toe juist als brutaal, direct en arrogant hadden ervaren.

Samenwerken met Belgen wordt door Nederlanders vaak onderschat. Hoewel we buurlanden zijn, zijn de verschillen enorm. Fanny vertelde: “Allereerst is er een groot verschil in hiërarchie. Het heeft jaren geduurd voordat ik mijn Nederlandse baas kon tutoyeren. Mensen aanspreken met ‘u’ zat bij mij zo ingebakken dat ik niet gemakkelijk van die gewoonte afkwam. Ook moest ik eraan wennen dat tijdens vergaderingen in Nederland van mij werd verwacht dat ik actief participeerde, door bijvoorbeeld mijn mening te geven. Waarom moet ik altijd een mening over iets hebben?”

Hiërarchie, relaties en directheid
Nederlanders ergeren zich aan de vergadercultuur in België: dat er zelden een plan van aanpak is en dat er aan het einde van de vergadering geen beslissingen worden genomen. “Ik ben speciaal naar België gereden voor die vergadering, en vervolgens komt er niets uit,” klagen veel Nederlanders. Bij de vergaderingen in België gaat het er vooral om dat je er bent en elkaar face-to-face spreekt. De beslissingen worden meestal in de wandelgangen na de vergadering genomen. België is een relatiegericht land: het aangaan en het onderhouden van contacten is heel belangrijk. Vaak horen daar ook uitgebreide lunches en diners bij.

In Nederland is er veel minder hiërarchie. Nederlanders zien elkaar meer als gelijken en stappen daarom makkelijker rechtstreeks op directeuren en managers af. Als ‘gelijken’ mag je in Nederland een mening hebben. Graag zelfs, want op die manier kan er – bijvoorbeeld tijdens vergaderingen – sneller een gezamenlijke beslissing worden genomen.

Ook de Nederlandse directheid, waarmee Belgen vaak moeite hebben, heeft een achterliggende gedachte: hierdoor kan informatie snel, eerlijk en duidelijk op de ander worden overgebracht, zodat mensen zonder onnodige moeite tot een deal kunnen komen.”

Onzekerheidsvermijding
Naast het verschil in hiërarchie en communicatie (direct versus indirect) is er nog een ander opmerkelijk verschil tussen Nederland en België, namelijk de onzekerheidsvermijding. Onzekerheidsvermijding is, volgens hoogleraar Geert Hofstede, de mate waarin mensen uit een cultuur zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties.

In sterk-onzekerheidsvermijdende landen, zoals bijvoorbeeld Griekenland, Portugal en België, groeien kinderen op met strakke regels over wat wel en niet mag. Ze leren onbewust al op jonge leeftijd dat onzekerheid een bedreiging is. Mensen werken daarom graag lang voor dezelfde baas en worden gemotiveerd door veiligheid en zekerheid. Fanny bevestigt dit: “Mensen in België laten bijvoorbeeld vaak op jonge leeftijd al een huis bouwen voor de rest van hun leven. Ze hechten aan status en zekerheid.”

In zwak-onzekerheidsvermijdende landen, zoals Denemarken en Nederland (iets onder het gemiddelde), werken sommige mensen eveneens langere tijd voor dezelfde baas; maar regelmatig veranderen van werkgever is heel normaal. Mensen worden gemotiveerd door waardering, ruimte voor sociale behoeften en persoonlijke ontwikkeling. Veel Nederlanders vinden daarom bijvoorbeeld het maken van een wereldreis belangrijker dan het bezitten van een groot huis.

Bewondering
Deze verschillen (hiërarchie, communicatie en onzekerheidsvermijding) tussen de buurlanden België en Nederland zien we allemaal terug in de anekdote van Fanny. “Zijn er – naast ergernissen en verbazing – ook eigenschappen die Belgen en Nederlanders in elkaar bewonderen?” vraag ik tot slot aan Fanny. “Ja, hoor,” antwoordt ze. “Nederlanders vinden Belgen vooral aardig, beleefd en grappig, met het lieve accent en de zachte ‘g’. En ze waarderen het lekkere eten en drinken van hun zuiderburen. Wat Belgen bewonderen aan de Nederlanders is hun vrije geest, hun liefde voor het koningshuis, hun nationale trots en – toch – hun vooruitstrevendheid.”

Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over cultuurverschillen, cultural awareness en de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.