Nederland kent – evenals andere landen – veel subculturen. Die subculturen kun je indelen op basis van regio, stad of platteland, sociale klasse, leeftijd, geslacht, beroep, bedrijfscultuur en geloof. Daarnaast zijn er Nederlanders van wie de roots in een ander land liggen, zowel binnen als buiten Europa: Amerika, Duitsland, Marokko, Suriname, Spanje,Turkije etc. Uit welke (sub)cultuur je ook komt, voor iedereen gaat deze regel op: …
Als ik tijdens mijn interculturele workshops aan een groep Nederlanders vraag: “Hoe ervaren jullie het als mensen vaak te laat komen?” dan liegen de reacties er meestal niet om: laatkomers zijn irritant, ze schoppen het schema door de war en ze houden geen rekening met degenen die op hen wachten. Te laat komen is ongepast en respectloos. Vaak worden laatkomers zelfs als onbetrouwbaar bestempeld: “Je kunt niet op ze rekenen.”
Iedere cultuur heeft een eigen gevoel voor humor, met eigen grappen en gevoeligheden. Grappen die mensen in het ene land doen schateren van het lachen, kunnen in een andere omgeving tot pijnlijke stiltes leiden. Bij cultuurverschillen in humor gaat het er vooral om wat wel en niet door de beugel kan. Zo kan humor volledig stuklopen op andere percepties over hiërarchie. Twee medewerkers die samen lachen om hun baas: dat kan in de meeste culturen nog wel – mits die baas er niet bij is. Als die baas echter de leider van een land is, of de koning of de koningin, dan is het in veel gevallen oppassen geblazen. Toch hebben alle culturen iets belangrijks gemeen als het om humor gaat.
Stel, je wordt uitgenodigd voor een verjaardag. Dan zijn we in Nederland over het algemeen vrij duidelijk in onze antwoorden. We zeggen bijvoorbeeld:“Bedankt voor de uitnodiging! Leuk, ik ben erbij.” of “Nee sorry, dat gaat me niet lukken. Misschien volgende keer.” of “Ik moet even overleggen, maar ik laat het je zo snel mogelijk weten.” Als we ons eigen feestje gaan voorbereiden, kunnen we dankzij deze duidelijke reacties van anderen vrij goed inschatten hoeveel mensen zullen komen en hoeveel boodschappen we moeten doen.
Dennis, een Nederlandse sales consultant die jarenlang als expat in India woonde, was nog niet zo lang in India werkzaam toen zijn dochter jarig was. In tegenstelling tot veel collega expats woonde hij niet op een compound met andere Nederlanders, maar tussen de lokale bevolking.
Dennis en zijn vrouw kenden op dat moment nog niet zoveel mensen en besloten daarom haar verjaardag klein te vieren. Ze nodigden ongeveer 20 vrienden uit. Vooraf deden ze boodschappen en stemden de hoeveelheid eten en drinken af op het aantal personen dat ze verwachtten. Alles leek goed voorbereid. Totdat de bel ging en er opeens 80 man op de stoep stond. Wat bleek: iedere genodigde had zijn of haar familie meegenomen.
Onlangs hoorde ik een anekdote over een Aziatische man die uitgenodigd was voor een sollicitatiegesprek bij een Nederlands bedrijf. Hij had de benodigde diploma’s, capaciteiten en ervaringen, en maakte grote kans om aangenomen te worden. Toch kreeg de Chinese sollicitant de baan niet. Als reden werd vermeld dat hij te afwachtend en te verlegen overkwam: hij maakte geen oogcontact.
Stel, je bent onderweg naar een belangrijke afspraak, bijvoorbeeld een sollicitatiegesprek. Je wilt daar op tijd zijn om een goede eerste indruk te maken. Onderweg kom je een – voor jou – belangrijk persoon tegen. Een persoon van wie je veel hebt geleerd en iemand voor wie je respect hebt, bijvoorbeeld je voormalige baas. Hij of zij begint een uitgebreid verhaal tegen je te vertellen. Het verhaal duurt en duurt. Intussen zit je op hete kolen. Als je gesprekspartner nog langer blijft doorgaan, kom je waarschijnlijk te laat op je afspraak. Wat doe je?
Het leren herkennen, begrijpen én benutten van culturele verschillen verloopt in drie stappen: Culturele bewustwording: wat zijn mijn eigen culturele normen en waarden? Culturele kennis: welke culturele standpunten heeft de ander? Culturele flexibiliteit: hoe zorgen we ervoor dat die mix aan normen, waarden, standpunten en meningen leiden tot creativiteit en groei i.p.v. ergernissen en ongemak? Deze aanpak wil ik graag met een concreet voorbeeld toelichten.
De komende weken koppelen miljoenen Nederlanders hun caravan of vouwwagen achter de auto. De zomervakantie is begonnen en we sluiten massaal aan in de blikken rij op weg naar het Zuiden, want: daar is het toch anders ‘warm’ dan hier. Hoewel we tegenwoordig voor een prikkie een all-inclusive vliegvakantie kunnen boeken, blijft voor veel Nederlanders kamperen de favoriete manier van vakantie vieren. Waarom doen Nederlanders dat zo graag? En hoe wordt er in Frankrijk (dat in de top drie van fijnste vakantielanden staat) tegen de Nederlandse kampeergewoontes aangekeken?
In het grote internationale hotel op Mallorca waar ik ooit werkte hadden we – als team – de taak om ervoor te zorgen dat de gasten hun geld in het hotel uitgaven in plaats van daarbuiten. Om dat voor elkaar te krijgen organiseerden we iedere avond een compleet programma. Hoe leuker het programma, hoe hoger de baromzet.
