Skip to main content

Je komt er wel uit, hè? – Over cultuurverschillen op het gebied van vertrouwen

By 2 oktober 2015september 20th, 2023Nieuws

“Gaan we niet nog wat drinken?” vroeg ik aan mijn nieuwe collega’s. Ze keken me verbaasd aan. “Eh, nee,” zeiden ze, “wij gaan naar huis.” Na een paar jaar in verschillende Zuid-Europese landen te hebben gewerkt, moest ik opnieuw wennen aan de Nederlandse werkwijze. Niet alleen aan de ‘9 tot 6’-mentaliteit, maar vooral aan de omgang met collega’s onderling. De contacten waren veel oppervlakkiger.

Hoe anders was het in Spanje, Italië en Frankrijk. Daar gingen we met collega’s na het werk regelmatig op stap: iets drinken, uit eten of naar de film. Zo werd ik tijdens een baan in Frankrijk, als enige Hollandse, voortdurend op sleeptouw genomen door mijn Franse collega’s. Ook in de weekenden. Ik zal niet beweren dat het overal zo gaat – misschien had ik geluk – maar toch heb ik een groot verschil ervaren tussen het fenomeen ‘arbeidsrelaties’ in Zuid-Europa en Nederland.

Hoe komt het toch dat mensen in het ene land veel meer tijd en aandacht besteden aan het opbouwen van zakelijke relaties dan in het andere land? En waarom zijn in bepaalde landen de arbeidsrelaties veel intensiever en langduriger? Dat heeft volgens professor Erin Meyer allemaal te maken met vertrouwen. In haar boek The Culture Map onderscheid ze twee types: cognitief vertrouwen en affectief vertrouwen.

Cognitief vertrouwen
Cognitief vertrouwen is het vertrouwen op basis van kennis en capaciteiten. “Je levert goed werk, dus ik vertrouw je.” Het nakomen van afspraken en het op tijd leveren van producten of diensten (van een goede kwaliteit) zijn daarbij heel belangrijk.

Affectief vertrouwen
De tweede vorm van vertrouwen is affectief vertrouwen. Deze vorm is vaak persoonlijker. “We hebben goed contact, dus ik vertrouw je.” Afspraken worden veelal mondeling vastgelegd: “Je hebt mijn woord.”

Taakgerichte landen
De landen waarbij arbeidsrelaties gebaseerd zijn op cognitief vertrouwen, worden omschreven als taakgerichte landen. Dit zijn landen zoals Amerika, Nederland, Denemarken, Australië en Duitsland. In deze landen is het vertrouwen er vaak al in een vroeg stadium. Afspraken worden schriftelijk vastgelegd. Gaat het fout? Dan wordt er een beroep gedaan op advocaten en juristen.

Relatiegerichte landen
De landen waarbij relaties gebaseerd zijn op affectief vertrouwen, worden omschreven als relatiegerichte landen. Dit zijn bijvoorbeeld landen als Brazilië, Rusland, Saoedi Arabië, Nigeria en China. In deze landen duurt het veel langer voordat het vertrouwen er is. Daar gaan vaak vele etentjes aan vooraf. Loyaliteit speelt een grote rol. Als een goede salesmanager in China zijn ontslag krijgt, kan het daarom gebeuren dat zijn team, waarmee hij een goede band heeft opgebouwd, met hem meegaat naar een volgend bedrijf.

Typisch Nederlands
Ook tussen Nederland en Suriname zit een groot verschil, als het gaat om het opbouwen van relaties. “Nederlanders zijn zakelijker, efficiënter en pragmatischer,” zei de Surinaamse Melvin Tjoe Nij, toen ik hem interviewde voor het online vervolg van Tutti frutti. “Nederlanders gaan meer voor de inhoud: wat heb ik eraan en wat koop ik ervoor? Surinamers gaan meer voor de relatie: wie ben je en waar kom je vandaan?”

Op de vraag “Wat vind jij typisch Nederlands?” antwoordde Melvin: “Wat me opvalt in Nederland, is dat het ‘afscheid nemen’ na een bezoek bij iemand thuis vaak al plaatsvindt in de huiskamer. “Je komt er wel uit, hè?” zeggen ze dan tegen je. Ook bij bedrijven wordt er vaak direct na het gesprek afscheid genomen in de ruimte, waar het gesprek heeft plaatsgevonden. Daarna moet je zelf de weg terug zien te vinden in (soms) een doolhof van gangen, liften en trappen. Ik zal niet zeggen dat iedereen dat doet, maar het is wel typisch Nederlands. Zelf loop ik altijd met mijn gasten mee tot aan de buitendeur, en soms zelfs tot aan de auto. Gesprekken krijgen daardoor vaak een extra dimensie. Ook bij de bijeenkomsten die ik organiseer voor The Other Network probeer ik er op te letten dat iedereen het naar zijn zin heeft. Ik vind het belangrijk dat zowel ontvangst als afscheid hartelijk verlopen. Zo bouw je goede, langdurige relaties op.”

Gelukkig is volgens Melvin de ontvangst bij veel bedrijven in Nederland de laatste jaren flink verbeterd. Neem bijvoorbeeld de koffie. Vroeger kon je nog weleens slootwater voorgeschoteld krijgen; dat kan in deze tijd echt niet meer. De koffie moet gewoon goed zijn. Net als het moment zelf. Want ‘even samen iets drinken’ is een kleine moeite, en van groot belang voor het opbouwen en onderhouden van (zakelijke) relaties. Met wie en wanneer dan ook!

Dit artikel is tevens gepubliceerd op DeOndernemer.nl (best gelezen blog)

Saskia Maarse is intercultureel spreker, trainer en auteur. Ze geeft lezingen en workshops over de Nederlandse (zakelijke) cultuur in relatie tot andere culturen.

Leave a Reply